ပထမဆုံး မိုးရွာသွန်းမည့် မုတ်သုံနှင့်အတူ တွဲပါလာမည့် ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းနှင့် မြန်မာပြည်
ဒီနှစ်ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံတဝှမ်း နေ့အပူချိန်တွေက ခါတိုင်းနှစ်နဲ့မတူ ထူးထူးခြားခြားမြင့်တက်နေလို့ လူတိုင်းလိုလို မိုးကိုမျှော်နေကြပါတယ်။ နေရာအချို့မှာအပူကြောင့် မွန်းလွဲပိုင်းမှာရွာချသည့် ပျံကျမိုးရွာခဲ့သော်လည်း အပူဓါတ်ကို လျော့ကျသွားစေရန် မစွမ်းဆောင်နိုင်ခဲ့ပါ။ အပူဓါတ်ကိုလျော့ပါးစေနိုင်မည့်အရာကတော့ မုတ်သုံမိုးသာလျင် ဖြစ်ပေသည်။
မေလ ပထမပါတ်ထဲ ချင်းနင်းဝင်ရောက်ခဲ့ပြီမို့ မုတ်သုံကသိပ်မဝေးတော့ပါ၊ သို့သော်မုတ်သုံနှင့်အတူတွဲလျက်ပါရှိလာတတ်သည်ကတော့ ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းမုန်တိုင်းဖြစ်ပေသည်။ မေလအတွင်း ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်တွင် ဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါက ၉၀% သောမုန်တိုင်းများသည် မြန်မာနိုင်ငံကမ်းရိုးတန်းကိုဖြတ်ကျော်၍ ကုန်းတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လေ့ရှိသည်ဆိုသည်ကို ယခင်ကုန်လွန်ခဲ့သည့်နှစ်များက အထောက်အထားမှတ်တမ်းများက သက်သေထူနေပါသည်။
၁၉၇၅ ခုနှစ် ပုသိမ်မုန်တိုင်း၊ ၂၀၀၈ ခုနှစ် နာဂစ်မုန်တိုင်းတို့သည် လူအTayအပျောက်များစွာဖြင့် သမိုင်းတွင်ကျန်ရစ်သည့် မုန်တိုင်းကြီးများဖြစ်ပါသည်။ ယခုလည်းမိုးလေဝသခန့်မှန်းချက်များ weather forecasts များကို fb တွင် ပုံမှန်တင်ပြပေးလေ့ရှိသည့် (ဦး) Win Naing နှင့် Su Su San တို့၏ ခန့်မှန်းတွက်ချက်မှုများအရ မေလ ၉၊ ၁၀ ရက်ခန့်တွင် ကပ္ပလီပင်လယ်ပြင်တဝိုက် လေထုမငြိမ်မသက်ဖြစ်ရာမှစတင်သော မုန်တိုင်းတခု ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်ဟု ပြောဆိုရေးသားလာကြပါသည်။ (U Win Naing နှင့် Su Su San တို့၏ ခန့်မှန်းချက်များ အောက်မှာ ဖော်ပြပေးထားပါတယ်။)
အစိုးရမိုးလေဝသဌာနအနေဖြင့် သတိပေးထုတ်ပြန်ချက်ကို အချိန်စောနေသည့်အတွက်ကြောင့်လားမသိ မထုတ်ပြန်သေးပါ၊ မုန်တိုင်းဖြစ်သည်ကတော့ အမှန်မလွဲပါ။ သို့သော်မည်မျှပြင်းအားရှိမည် မုန်တိုင်းကြီးဖြစ်လာမလား မုန်တိုင်းငယ်အဖြစ် အားပျော့ပျောက်ကွယ်သွားမည်လားဆိုသည်ကတော့ မည်သူမျှတပ်အပ်မပြောနိုင်သေးပါ။
သို့သော် ပြီးခဲ့သည့်ဖြတ်သန်းခဲ့ရသည့်အတွေ့အကြုံများအရ ယင်းမုန်တိုင်းသည် အကြီးစားဆိုင်ကလုန်းမုန်တိုင်းကြီးအဖြစ် အသွင်ကူးပြောင်းသွားပါက ပြည်သူများ အသက်ဆုံးရှုံးမှုမရှိစေရန် ကြိုတင်လုပ်ဆောင်နိုင်သော ဝန်ထုတ်ဝန်ပိုးလည်မပိစေသေ ာကြိုတင်ပြင်ဆင်ချက်အချို့ကိုတော့ ယခုအချိန်ကတည်းက စတင်လှုပ်ရှားပြင်ဆင်သင့်သည်ဟုထင်ပါသည်။
ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ ပြင်ခရိုင် ဟိုင်းကြီး လပွတ္တာ ဘိုကလေး မော်လမြိုင်ကျွန်းစသည့် နာဂစ်မုန်တိုင်းဒဏ်ကို အလူးအလဲခံစားခဲ့ရသည့်ဒေသများတွင် မုန်တိုင်းကြောင့်ဒီရေတက် storm surge ခြင်းဖြစ်ပေါ်လာပါက အများပြည်သူများခိုလှုံနိုင်စေရန် Storm Shelter အဆောက်အဦးများကို post Nargis salvation projects များအဖြစ် ဆောက်လုပ်ပေးထားခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။ မုန်တိုင်းကြီးများကျရောက်လာပါက ဒေသအတွင်းမှီတင်းနေထိုင်ကြသူများ အသက်ဆုံးရှုံးရသည့်အကြောင်းရင်းမှာ မုန်တိုင်းနှင့်အတူတွဲရက်တက်လာသော ဒီရေလှိုင်းကြီး storm surge ကြောင့် ရေနစ်Tayကြရခြင်းဖြစ်ပါသည်။
အနည်းဆုံးအနိမ့်ဆုံးကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုတရပ်အဖြစ် သောက်ရေနှင့်အစားအသောက်အခြောက်များ dry rations ကို ယင်းအဆောက်အဦမျာတွင် စုဆောင်းသိုလှောင်ထားသင့်ပြီဟုယူဆမိပါသည်။ ပြည်သူလူထုကိုလည်း မုန်တိုင်းအန္တရယ်ကျရောက်နိုင်ကြောင်း အသိပေးထားသင့်ပါသည်။ ယနေ့သည် နာဂစ်မုန်တိုင်း၏ ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်ပါတ်လည်နေ့အဖြစ် ဝမ်းနည်းကြေကွဲမှုများစွာဖြင့် သတိပေးရေးသားတင်ဆက်လိုက်ရပါသည်။ (Hlaing Bwa)
မိုးလေဝသပညာရှင် စုစုစံရဲ့ ခန့်မှန်းချက် “ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်တွင် မုန်တိုင်းဖြစ်နိုင်သည်အနေအထားမှာ မေလ ၈ ရက်နေ့မှ ၁၀ ရက်နေ့အတွင်း မုန်တိုင်းကြီးအဆင့်ထိဖြစ်လာနိုင်ပြီး မေလ ၁၂ ရက်နေ့မှာ မြန်မာနိုင်ငံဧရာဝတီကမ်းရိုးတမ်းနှင့် ရခိုင်ကမ်းရိုးတမ်းတွေကိုဦးတည်ဝင်ရောက်နိုင်သဖြင့် အထူးကြိုတင်ပြင်ဆင်ကြပါလို့ အကြံပြုတင်ပြလိုက်ပါတယ်။ မုန်တိုင်းပြင်အားတစ်နာရီ ၁၅၀ ကီလိုမိတာမှ ၁၈ဝ ကီလိုမီတာအထိ တိုက်ခတ်နိုင်ပါတယ်။”
မိုးလေဝသပညာရှင် ဦးဝင်နိုင်ရဲ့ ခန့်မှန်းချက် “ECMWF Forecast Model model runtime 0000Z (ဒီနေ့မနက် ၆ နာရီခွဲအချိန်တိုင်းထွာရရှိချက်) ရဲ့ ကြိုတင်ခန့်မှန်းအခြေအနေမှာတော့ မေလ ၁၂ ရက်နေ့မှာ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အရှေ့အလယ်ပိုင်း (ပုသိမ်/မော်တင်စွန်းအနောက်တောင်ဘက်) အထိ ရောက်လာတာတွေ့ရပြီး GFS Model ခန့်မှန်းလမ်းကြောင်းထက် မြန်မာနိုင်ငံဘက်ကို ပိုပြီး နီးကပ်တာ တွေ့ရပါတယ်။ ကြိုတင်ပြင်ဆင်တာတွေ၊ ပင်လယ်ပြင်ရောက်နေတဲ့ ရေလုပ်သားတွေ မေလ ၈ ရက်နေ့အမီ ကမ်းကို ပြန်ဝင်သင့်ပါပြီ။
မုန်တိုင်းတစ်လုံးက ကြိုတင်ခန့်မှန်းထားတဲ့ ရက်/အချိန်တွေထက် စောပြီးဖြစ်တတ်သလို နောက်ကျပြီးမှလဲ ဖြစ်တတ်ပါတယ်၊ ကမ်းခြေနားမှာ ရုတ်တရက်အားအလွန်ကောင်းလာခြင်း(Rapid Intensification)ဖြစ်ရပ်မျိုးတွေ၊ ရုတ်တရက် လမ်းကြောင်းပြောင်းသွားတာမျိုးတွေလဲ ဖြစ်တတ်တဲ့အတွက် မေလ ၉ ရက်နောက်ပိုင်းမှာတော့ သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းအားလုံး၊ ပြည်သူအားလုံး မျက်စေ့ဖွင့် နားစွင့်ပြီး အထူးသတိထားရမဲ့ အချိန်ကို ရောက်လာပါလိမ့်မယ်။”
